علل و راههای درمان کم آبی بدن

«کم آبی بدن» (Dehydration) در فصل‌های گرم سال خصوصا در نواحی خشک کشور بسیار شایع می‌شود. در هوای گرم و خشک بدن به علت شرایط محیطی در حال از دست دادن میزان زیادی آب است. در این شرایط با کم نوشیدن آب و مایعات خطر کمبود چندین برابر می‌شود. کسانی که دچار دهیدراسیون هستند، درواقع به اندازه کافی مایعات در خون خود ندارند که مواد مغذی و اکسیژن را به بافت‌های بدن برساند. شما ممکن است با تعریق زیاد، دفع ادرار بیش از حد، یا به دلیل بیماری و مصرف داروهای خاصی، دچار دهیدراسیون شوید. تمام این عوامل در کنار عدم جبران آب از دست رفته، کم آبی بدن در نوزادان، کودکان و بزرگسالان را تشدید می‌کند که عوارض خطرناکی را به دنبال دارد. خصوصا کم آبی در بارداری که هم برای مادر و هم برای جنین بسیار خطرناک است. در این مطلب قصد داریم علائم، دلایل و راه‌های درمان کم آبی بدن نوزاد، کودک و بزرگسال را برای شما شرح دهیم.

علائم کم آبی در بدن
بسیار مهم است که علائم کم آبی بدن را به موقع تشخیص دهید. برخی اوقات ممکن است احساس خوبی نداشته باشید یا متوجه تغییراتی در پوست خود شوید؛ مثل خشکی یا کاهش انعطاف‌پذیری (مثلا بعد از نیشگون گرفتن پوست به حالت قبل باز نگردد یا به کندی صاف شود). کم آبی بدن نوزاد می‌تواند با پایین آمدن نیاز به تعویض پوشک مشخص شود. با توجه نکردن به کم آبی بدن ممکن است علائم بیشتری ظاهر شود. مهم‌ترین علائم کم آبی و از دست دادن آب بدن شامل موارد زیر است.
• سرگیجه
• سردرد
• خشکی دهان
• خشکی مجرای بینی
• ضعف
• حالت تهوع و حتی استفراغ
• پوستی که بعد از کشیدن به حالت قبل باز نگردد
• تیره شدن رنگ یا شدید شدن بوی ادرار و سوزش ادرار
علائم کم آبی در بدن کودکان
مهم‌ترین علائم کم آبی بدن در کودکان شامل این موارد است.
• خشکی دهان و زبان
• اشک نریختن به هنگام گریه
• عدم نیاز به تعویض پوشک بعد از ۳ ساعت
• گود رفتن چشم‌ها یا لپ‌ها
• تب بالا
• کج خلقی و بی‌حوصلگی
• پوستی که بعد از کشیدن به حالت قبل بازنگردد

علائم کم آبی در بدن میان سالان
علائم کم آبی بدن در میانسالان ممکن است با افراد بالغ و کودکان متفاوت باشد. داروهایی که میانسالان و کهنسالان استفاده می‌کنند بیشتر باعث کم آبی بدن آن‌ها می‌شود. یکی از علائم بسیار مشخص و رایج در میانسالان، کاهش حالت کشسانی پوست است که هنگام نیشگون گرفتن یا کشیدن پوست، پوست خیلی دیر به حالت اولیه برمی‌گردد.

دلایل کم آبی بدن
کم آبی بدن همیشه به این علت است که در مقایسه با میزان آب دریافتی میزان بیشتری آب از بدن خارج می‌شود. بدن از ۳ طریق آب خود را از دست می‌دهد؛ تعریق، ادرار و مدفوع. عرق کردن بر اثر فعالیت‌های ورزشی، گرما یا هر دو اتفاق می‌افتد. البته برخی از داروها هم می‌توانند تعریق را افزایش دهند. تنفس شدید هنگام ورزش کردن وقتی که تنفس‌های بریده بریده دارید می‌تواند میزان قابل توجهی آب را از بدن خارج کند. میزان زیادی از آبی که فکر می‌کنید هنگام ورزش کردن توسط تعریق از بدن خارج می‌شود را درواقع با تنفس شدید از دست می‌دهید.
دفع زیاد ادرار نیز می‌تواند به سرعت باعث کم آبی بدن شود. بعضی از دلایل رایج افزایش دفع ادرار عبارتند از: مصرف قرص‌هایی که با آب خورده می‌شوند، برخی نوشیدنی‌ها و بیماری‌هایی مانند دیابت. مشکلات گوارشی مانند اسهال یا استفراغ که در فصل تابستان بین افراد در سنین مختلف بسیار رایج است نیز باعث از دست دادن میزان زیادی آب بدن می‌شود. در صورت داشتن این دو علامت باید بدانید که بدن شما هیچ آبی جذب نمی‌کند.

درمان کم آبی بدن
بهترین درمان کم آبی بدن پیشگیری از آن است؛ با نوشیدن آب و مایعات و خوردن غذا به اندازه کافی آب جذب کنید. تمام آبی که شما در طول روز دریافت می‌کنید (تمام مایعات و غذاها شامل آب، قهوه، شیر، سوپ، آبمیوه و غیره) باید چیزی حدود نیم گالن باشد. وقتی کمبود آب بدن و دهیدراسیون به جایی می‌رسد که علائم عنوان شده را نشان می‌دهد، ممکن است دیگر نتوانید فقط با آب این کمبود را جبران کنید و خوردن آب به تنهایی کافی نیست.
کم آبی بدن زمانی رخ می‌دهد که بدن شما میزان زیادی «مایعات» و «الکترولیت» (پتاسیم و سدیم نمک) را از دست می‌دهد. جالب است بدانید که «آب» با این که در کم آبی بدن بسیار موثر است، فاقد الکترولیت است. برای جبراین میزان الکترولیت از دست رفته، می‌توانید از غذاهای آبکی مانند سوپ، آبگوشت، سبزیجات و نوشیدنی‌هایی مانند آب میوه استفاده کنید تا میزان پتاسیوم بدن خود را به حد طبیعی افزایش دهید.
کم آبی بدن خصوصا در کودکان بسیار خطرناک است و ممکن است در عرض چند روز باعث مرگ آن‌ها شود. همین‌طور کم آبی در بارداری می‌تواند خطرات غیرقابل جبرانی برای کودک و مادر در پی داشته باشد. برای کودکان پزشکان اغلب مکمل‌های خوراکی را توصیه می‌کنند که معمولا می‌توانید از داروخانه‌ها بدون نیاز به نسخه پزشک تهیه کنید؛ مکمل‌هایی مانند پدیالیت (Pedialyte)، سرالیت (Ceralyte) و اینفالیت (Infalyte). عدم درمان کم آبی می‌تواند منجر به شوک بدن شود. اگر بیماری که دچار کم آبی بدن شده است فشار خون پایین یا نبض ضعیفی داشته باشد باید از طریق تزریق وریدی به او مایعات برسانند. در صورتی که با این علائم یعنی سرگیجه، منگی، ضعف، افت فشار خون یا نبض ضعیف در فرد مواجه شدید لازم است فورا با اورژانس تماس بگیرید؛ چرا که آب بدن او به میزان خطرناکی افت پیدا کرده است و فرد نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد.